به نقل از «ایمنا»

پیدا و پنهان کودتای ۲۸ مرداد/ هفتاد سال قبل در چنین روزی

تاریخ انتشار: ۲۸ مرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۴۹۶۰۲۲

آمریکا تا پیش از دهه ۳۰ نقش و جایگاه چندانی در سیاست داخلی و خارجی ایران نداشت و به‌عنوان یک قدرت استکباری و مداخله‌گر در کشور ما شناخته نمی‌شد، اما روزهای پایانی مرداد ۱۳۳۲ با همکاری انگلیس در مردادماه کودتا را رهبری کرد.

هفت دهه از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ می‌گذرد. هر چند طرح نخست کودتا بیست و پنجم مرداد ۱۳۳۲ با شکست روبه‌رو شد، اما عملیات دیگری برای اجرای یک کودتای تازه آغاز شد و سرانجام در غروب بیست و هشتم مرداد ۱۳۳۲ کودتای آمریکا انگلیسی آن سال به وقوع پیوست و دولت محمد مصدق سقوط کرد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

طرح و نقشه‌ای براندازانه که با برنامه‌ریزی و حمایت مالی، هدایت سازمان اطلاعات بریتانیا، سازمان سیا و با همراهی ارتش رژیم شاهنشاهی پهلوی و با کمک حامیان شاه، پشتیبانی مخالفان محمد مصدق با هدف سرنگونی دولت قانونی مصدق در سال ۱۳۳۲ انجام گرفت.

کودتایی که در آن گروهی از مأموران مخفی سازمان سیا با شماری از افراد در داخل ایران همکاری کردند تا محمد مصدق، نخست وزیر وقت ایران را سرنگون کرده و ژنرال بازنشسته فضل الله زاهدی را جانشین او کنند؛ به این ترتیب یک حکومت دیکتاتوری تشکیل شد که ۲۵ سال تداوم داشت و دوران سیاه پهلوی را رقم زد.

دسیسه انگلیسی آمریکایی

نوشته‌اند که انگلیس به منظور بازگرداندن وضعیت گذشته و انحصاری خود بر نفت سرشار ایران، اقدام به «تحریم خرید نفت از ایران، تعقیب قضائی خرید از ایران، فراهم کردن اسباب کودتا، جلب عملیات با همکاری ایالات متحده و کاهش پایگاه مردمی دولت مصدق» کرد.

جک استراو که بین سال‌های ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۶ میلادی وزیر خارجه انگلستان بود با اشاره به سند مهمی که «دانالد ویلبر» از مهره‌های اصلی کودتا ارائه داده و نقشه جامع لندن برای کودتا را هم ضمیمه پرونده کرده است، اشاره کرده و درباره هزینه‌های کودتا می‌نویسد: «نقشه ساده و سرراستی بود که خشونت و خونسردی شگفت آوری را کنار هم نشانده بود. در آغاز برآورد کرده بود که این کودتا حدود ۲۸۵ هزار دلار خرج بر می‌دارد که ۱۴۷ هزارو ۵۰۰ دلار را آمریکا می‌پرداخت و ۱۳۷ هزار دلار را sis، جدای این بودجه‌ای یک میلیون دلاری برای حمایت پشت پرده از دولت جایگزین تدارک دیده بودند که قرار بود به فضل‌الله زاهدی سپرده شود.

ضمن اینکه هفتگی مبلغ یک میلیون ریال، حدود ۱۱ هزار دلار آن روز به دست عواملی برسد که با آن حمایت مجلسیون را بگیرند و آن‌ها را با خود همراه کنند. یک مبلغ پنج میلیون دلار نیز برای اینکه به محض پیروزی کودتا به نخست وزیر تازه پرداخت شود و او را در اداره کشور کمک کند.»

عقبگرد در توسعه سیاسی

سال‌ها پس از وقوع کودتای ۲۸ مرداد ۲۳، «مادلین آلبرایت» وزیر امورخارجه وقت آمریکا در ضمن یک سخنرانی دخالت کشورش را در کودتا به صورت رسمی تأیید کرده و گفته بود: ایالات متحده در سال ۱۹۵۳ نقش برجسته ای در سازماندهی براندازی نخست وزیر مردمی ایران، محمد مصدق، بر عهده داشت. دولت آیزنهاور اعتقاد داشت که این اقدام به دلایل راهبردی قابل توجیه است اما کودتا آشکارا موجب یک عقب‌گرد در امر توسعه سیاسی ایران شد. اکنون درک آن آسان است که چرا بسیاری از ایرانیان کماکان از این مداخله آمریکا در امور داخلی شأن برآشفته اند.

به اعتقاد شماری از صاحب نظران، دولت مصدق از منظر تاریخ نگاری، بیشتر بر پایه اشتباه‌ها و کوتاهی‌های خود سرنگون شد و دخالت خارجی وقتی توانست محقق شود که دولت به‌ویژه در نیمه دوم خود به متحدان بانفوذ و مقتدر مذهبی اولیه خود و عموم مردم طرفدار آن پشت کرد و نزدیک شدن تدریجی به نیروهای چپ، راه خودسری در پیش گرفت.

برخی نیز مدعی هستند در واقع با رد فرمان شاه این مصدق بود که کودتا کرد و شاه به همین خاطر برای حفظ جان خود ناگزیر از فرار شد و دولت از ۲۵ تا ۲۸ مرداد کودتایی است و بیست و هشتم مرداد یک ضد کودتا بود برای باز گرداندن حکومت قانون و نجات کشور از دست کمونیست‌ها و سرکشی توده ای‌ها.

در واقع این همان اتهامی است که محمد مصدق را به خاطر آن محاکمه و سپس به احمد آباد تبعید کردند و تا پایان عمر در حصر گذاشتند و دوست و همراه او یعنی فاطمی را به همین اتهام اعدام کردند.

شاه بله قربان گو

یکی از شناخته شده‌ترین پژوهشگران در زمینه کودتای ۲۸ مرداد مارک گازیوروسکی و در کتاب خود با عنوان «مصدق و کودتا در تهران» می‌نویسد: سازمان سیا با کمک محدود انگلستان، به طراحی و کمک مالی و هدایت کودتا پرداخت. آنها زاهدی را به عنوان رهبر ظاهری کودتا انتخاب کردند و شاه را متقاعد ساختند زاهدی را بپذیرد و از کودتا حمایت کند.

ثریا اسفندیاری هم در کتاب خاطرات خود نوشته است: «در رم رضاشاه به من گفت باید صرفه جویی کنیم چون به اندازه کافی پول برای خرید مزرعه در آمریکا هم نداریم.» همین موضوع نشان می‌دهد شاه بعد از فرار در بیست و ششم مرداد آماده تشکیل زندگی تازه‌ای همراه ثریا در آمریکا بوده و سلطنت را در واقع تمام شده می‌دانسته و همین که جان خود را نجات داده بود راضی بود.

برخی صاحب نظران هم گفته‌اند ممکن است گفته شود مصدق با رد فرمان عزل کودتا کرد ولی با این فرض نادرست هم باز سلطنت شاه تمام شده بود. چندان که فاطمی درخواست اعلام جمهوری می‌کند و مصدق نمی‌پذیرد و می‌گوید من قرآن مُهر کرده‌ام که به سلطنت وفادار باشم و شورای سلطنت تشکیل می‌دهد.

به این اعتبار سلطنت آغاز شده در بیست‌وپنجم شهریور ۱۳۲۰ در بیست و پنجم مرداد ۱۳۳۲ به پایان می‌رسد و در آن چهار روز ایران شاه نداشته کما اینکه در سفارت ایران در رُم کارمندان حاضر به سرویس دهی به او نمی‌شوند و تنها یک نفر ریسک می‌کند و اتومبیل خود را دراختیار وی قرار می‌دهد و بعد البته صدها برابر پاداش می‌گیرد.

سرجمع نوشتار مذکور باید باز هم یادآور شویم که اعتماد به انگلیس و آمریکا، اعتمادی سوخته و اشتباه است. اشتباهی که مصدق کرد و چوبش را هم خورد و شاید سال‌ها در تبعید به آن فکر کرد.

کد خبر 680967

منبع: ایمنا

کلیدواژه: دولت مصدق محمد مصدق فضل الله زاهدی دوران پهلوی کودتای 28 مرداد کودتا سازمان سیا آمریکا بریتانیا انگلیس مادلین آلبرایت شهر شهروند کلانشهر مدیریت شهری کلانشهرهای جهان حقوق شهروندی نشاط اجتماعی فرهنگ شهروندی توسعه پایدار حکمرانی خوب اداره ارزان شهر شهرداری شهر خلاق کودتای ۲۸ مرداد مرداد ۱۳۳۲ محمد مصدق

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.imna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایمنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۴۹۶۰۲۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

آمریکا هیچ مدرکی دال بر دخالت مسکو در مرگ ناوالنی پیدا نکرد

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از تاس، روزنامه وال‌استریت‌ژورنال در گزارشی به نقل از منابع آگاه در نهادهای اطلاعاتی آمریکا نوشت که این سازمان‌ها هیچ مدرکی دال بر مداخله دولت یا ولادیمیر پوتین، رییس جمهور روسیه در مرگ آلکسی ناوالنی، رهبر اپوزیسیون این کشور یافت نکرده‌اند.

به نوشته وال‌استریت‌ژورنال، سازمان اطلاعات مرکزی (سی‌آی‌ای)، دفتر مدیریت اطلاعات ملی و همچنین معاونت اطلاعاتی وزارت خارجه آمریکا به این نتیجه رسیده‌اند که پوتین «به احتمال زیاد دستور قتل ناوالنی را صادر نکرده است.»

در بخش دیگری از این گزارش آمده است: نظر آمریکا دراین‌باره به برخی نهادهای اطلاعاتی اروپایی منتقل شده است.

پوتین اندکی پس از مرگ ناوالنی در زندان گفت که غربی‌ها به او پیشنهاد داده بودند تا چند نفر از زندانیان روس محسوب در زندان‌های غرب را با ناوالنی معاوضه کند. به گفته رییس جمهور روسیه، او بدون شنیدن کامل صحبت‌های طرف مذاکره‌کننده، با این پیشنهاد موافقت و تاکید کرده که تنها شرط این معاوضه این است که ناوالنی هرگز به روسیه برنگردد.

معاونت ندامتگاه ناحیه یامالو-نِنتس زیر نظر سازمان زندان‌های فدرال روسیه ۱۶ فوریه اعلام کرد که ناوالنی در این زندان مرده است. براساس اعلام مقامات، او پس از پیاده‌روی روزانه دچار ضعف شد و غش کرد و به‌رغم تلاش کادر پزشکی و بیش از ۳۰ دقیقه عملیات احیا، چهره مشهور اپوزیسیون روسیه، جان خود را از دست داد.

کد خبر 6089813